Mehmet Hengirmen tarafindan yayina hazirlanan ve Kultur Bakanligi Yayinlarinin 459. kitabi olarak yayinlanan (1990) Guvahi'nin Pendname'sin'den 

Acele ise seytan karisir. 
1. Bu kuralin nerelere uygulandigini ve istisnalarini kim biliyor? 
2. Seytanin bir ise karismasinin kotu oldugunu kim biliyor? 
Deyim veya atasozlerinin tek tek kelimelerini inceleyerek anlamlandirilmayacaginin farkindayim. Ancak bu atasozunde "karismak" kelimesi cumleye acele etmenin iyi bir sey olmadigi anlamini katiyor. "Acele ise labidik karisir," denmis bile olsaydi ayni anlami verirdi, "labidik"in ne oldugunu kimse bilmese de. Peki, "acele ise melek karisir," ve "acele ise seytan yardim eder," cumleleri ne anlama gelir? 

Ac esner, asik gerinir. 
Kelime kelime incelenirse anlamsiz. Kullanim anlami: Insanin hal ve tavirlari fiziksel veya psikolojik durumunu ele verir. 
Ac gezmekten tok olmek yegdir. 
Verdigi ders ya da ogut ne? 

Acik agiz ac kalmaz. 
"Yaratan yaratiklarin rizkini verir," den daha anlamli bir anlam vermedi.

Ak akce kara gun icindir. 
Birileri bu lafi bir baglamda kullanirken duymamis olsaydim lafin kesinlikle anlamsiz olduguna karar verirdim. Bir lafin anlami insanlarin ondan anladigidir. Insanlar genellikle bu laftan tutumlu olmanin erdem oldugunu anliyor, demek ki anlami bu. Ama yine de iki soru sormadan gecmeyecegim: 
1. "Ak akce" helal para demekse"kara gunler" disindaki gunlerde paranin nasil kazanildigi onemli degil mi? Helal para demek degilse paranin renginin ne onemi var? (Onerim: Yesil dolar ($) her gun icindir.) 
2. Baglama gore "kara gun" zaten parasiz gun demek degil mi? 

Arife tarif gerekmez. 
Eyvallah, ama "tevfik olmazsa tarif ise yaramaz." 

Asiga ogut faydasiz. 
Iste buna diyecek bir sey bulamadim. 

Ayagini yorganina gore uzat. 
Bu durumda, " Butun gelismeler her canlinin gelir duzeyinin ustunde yasamak istemesi gibi evrensel bir arzuya dayanir,"a ne oldu? 

Alet isler el ovunur. 
Alet islemese de. Bildigim kadariyla eller ustune yazilmis ve soylenmis tek sarki var: Eller eller. Yildirim Gurses soylerdi. Digerlerinde kismen ve eller kadar onemli olmayan bolumlerden sonra geciyor. Sevgilinin goz, kas, kirpik, yanak, dudak ve bilumum organlarina yapilan ovgulerin tamamina esit ovgu eller icin yapilmaliydi. Dokunamadan, kucaklayamadan, sarilamadan, oksayamadan opmek neye yarar? Ellere hayranim. 
Tabi lafin anlaminin bu yazilanlarla pek ilgisi yok. Bu soz bir isin azini yapanin, serefin cogunu sahiplenmesi anlamini tasiyor, ama kullanilan mecazi sevmiyorum. 

Bir elin nesi var iki elin sesi var
Bunu diyenlerle, "nerede cokluk orada b*luk," diyenler kavga etseler hangi grup kazanir? Iste sorun burada: Hangi lafi nerede kullanmak gerek? Ne sis yansin ne kebap! 

Iyi adam lafinin ustune gelir. 
Ama sen yine de "iti an, sopayi hazirla." 

Bir gunun beyligi beylik. 
Kesinlikle katilmiyorum. Sonlu her sey aci verir; son buldugu icin aci verir, son bulacagini surekli hatirlayacagimiz icin aci verir. Yasamak dahil yasanan her seyin aci vermesidir bu. Anilari hatirlamak sadece unutmak icindir. 

Bir koltuga iki karpuz sigmaz. 
Hem gercek anlami hem de mecazi anlami anlamsiz. Asil olan mecazi anlam olduguna gore neden anlamsiz oldugunu dusundugumu anlatayim: Bir insan birden fazla konuda uzman olamaz mi yani? Peki, atalar niye "on parmaginda on huner" deyimini uydurmuslar? 

Can cikmadan huy cikmaz. 
Davranisci psikologlarin gorusu ne? 

Cok soyleyen cok yanilir. 
Cok soyleyenler kimler? Ogretmenler, cumhurbaskanlari, basbakanlar, bakanlar, vaizler, milletvekilleri … Acaba hangileri? Ayrica, "cok soz ozanda yarasir," ve "cok soz Kur'an'da yarasir." 

Damlaya damlaya gol olur. 
Bu enflasyonda mi? 

Dayak cennetten cikmistir.
Dayagi ovuyor mu yeriyor mu? 

Deli deliden hoslanir, imam oluden. 
Tamam, "ayni tur kuslar birlikte ucar," demek istiyor, ama diyemiyor. 
1. Delinin deliden hoslandigini kim gormus? 
2. Baglama gore "imam imamdan" demeliydi. 

Dogru soyleyeni dokuz koyden kovarlar. 
1. Ya "dogru soylemeyin," ogudu veriyor, 
2. Ya da dogruyu soylerken politik olmak geregini vurguluyor. 

Biz iyi niyetli davranip ikinciyi anlayalim. 
Dost basa dusman ayaga bakar. 
O eskidenmis. Artik dusman gozlerinin icine bakiyor, gulumsuyor ve iltifat ediyor. 

Dusenin dostu olmaz. 
1. "Siz siz olun, dusene dost olmayin," mi? 
2. Yoksa "sakin dusmeyin," mi? (Sanki dusmemek insanin elinde de.) 
3. Ya da "dustuysen dost arama," mi? 
4. Veya ogut degil de bilgi mi veriyor? 

Erkekligin onda dokuzu kacmaktir. 
Eskiden soyle derlermis: "Erlik on ise dokuzu oyun." Bence bu daha makul. 

Erenlerin sagi solu olmaz. 
Bu nedenle normaller onlara mecnun, sekir halinde, sahvede gibi laflar ederler. 

Guzel ondur, dokuzu dondur. 
Hic yorum yapmayin, aksini kanitlayanin alnini karislarim. ("Alnini karislamak" takdir ifade eden bir deyimdir, gafil olunmaya.) 

Guzele bakmak sevaptir. 
Bir seyin gunah veya sevap olduguna kim karar verir? 

Herkesin gectigi kopruden sen de gec. 
Bu lafi ilk soyleyen koyunlari da seviyordu herhalde. 

Ava giden avlanir. 
Her iki anlama da cekilebilir. Duruma gore avi ya da avciyi ovmek icin kullanilabilir. Cok islevli bir atasozudur, asla yanlis kullanilamaz. 

Yuvarlanan tas yosun tutmaz. 
Her iki anlama da cekilebilir. Tasin yosun tutmasinin iyi mi yoksa kotu mu oldugu belirtilmediginden, yerinde duranlar da ovulebilir, dolasanlar da. Tabi yerinde duranlari ovuyorsa, "cok okuyan degil, cok gezen bilir," gezenleri ovuyorsa, "tas yerinde agirdir," denebilir. 

Kendi dusen aglamaz. 
Niye? Bu "kendin dustuysen aglama," mi demek, "simdiye kadar kendi dusup de aglayan gormedim (yalan!)," mi demek? 

Kimse kimsenin kismetini yemez. 
Peki, "yetim hakki yemek," ne oluyor? 

Para dedigin el kiri. 
Bunu simdi "paraya onem vermemek" anlaminda kullaniyorlar, ama eskiden paranin elde durmayip cabucak harcanmasindan kinayeymis. 

Seriatin kestigi parmak acimaz. 
Ne yani, yasayla haksizlik yapilmaz mi? Yasanin eli-kolu mu var, kesen insan degil mi? 

Takdir tedbiri bozar. 
Fatalizm! Sadece bu laf dogruysa tedbir konusunda ogut veren butun atasozleri cope atilmali. 

Uzumunu ye, bagini sorma. 
Burada verilen ahlak dersi ne? 

Yanlis hesap Bagdat'tan doner. 
Bazen de Amerika'dan donmez. 

Yuruk at yemini arttirir. 
Anlam pek bariz degil: 
1. Ben yurugum diye daha fazla yem ister. 
2. Sahibine fazla kazandirir, o da daha fazla yem verir. 
3. Bide tabii boyle atlarin verilen yemi begenmeyip olmeyecek kadarini yedikten sonra kalanini birakacagi da dusunulebilir.
4. Yemegi az yiyecegi icinsahibi az para harcar 

Zaman sana uymazsa sen zaman uy. 
Yani, cogunlugun pesine takil, "suruden ayrilani kurt kapar."